ბროკოლი

ავტორი:სანდრო გუჯაბიძე

ბროკოლი გრილი სეზონის მოყვარული ბოსტნეულია, რომელიც ჯვარყვავილოვანთა ოჯახს მიეკუთვნება. ის თავიანი კომბოსტოს და ყვავილოვანი კომბოსტოს ახლო მონათესავეა და აგრონომიული თვალსაზრისით ძლიერ წააგავს მათ. ბროკოლის თესლის გაღივებისათვის და განვითარებისთვის საჭიროა 4^o-35^o C, მაგრამ ოპტიმალურ ტემპერატურულ დიაპაზონს 16^o-18^oC წარმოადგენს.

როგორც წესი, კომერციულ წარმოებებში და ოპტიმალურ გარემო-პირობებში, მცენარე მოზრდილია, დიდი ზომის ფოთლებით, მჭიდრო, მკვრივი ყვავილედით, რომელიც ბროკოლის თავს წარმოადგენს და მაღალი, მწვანე, დატოტვილი ღეროთი. ცენტრალური ყვავილედი, ანუ ბროკოლის თავი, 7.5 სმ-დან 20 სმ-მდე არის დიამეტრით, ხოლო სიმაღლეში 30-60 სმ შორის მერყეობს. ბროკოლს უნდა ახასიათებდეს ერთგვაროვანი საყვავილე კვირტები, რომელთა ერთობლიობა ყვავილედს – ბროკოლის თავს ქმნის და ახასიათებდეს ლურჯ-მწვანე, ან მწვანე შეფერილობა. ღეროს სიღრუე, სხვადასხვა დაავადების ნიშნები, მოყავისფრო ან მოყვითალო საყვავილე კვირტები, უთანაბრო სტრუქტურა და ძლიერი დატოტვა ბროკოლის სასაქონლო ღირებულებაზე ნეგატიურად მოქმედებს.

ჰიბრიდის შერჩევა

ბროკოლის წარმოებებში ფართოდ გამოიყენება ბროკოლის ჰიბრიდული თესლი, რომელთა სავეგეტაციო პერიოდი 75-დან 140 დღემდე შეადგენს. ეს ჰიბრიდები ძლიერ განსხვავდება მცენარის ზომასა და შეფერილობაში, თავის ზომასა და ყვავილედის მახასიათებლებში. ზოგიერთი ჰიბრიდი ცენტრალური თავის გარდა ინვითარებს გვერდით თავებსაც, რომლებიც ცენტრალურ თავს ზომაში ჩამორჩება. ჰიბრიდული თესლის შერჩევას კრიტიკული მნიშვნელობა აქვს, გეოგრაფიული მდებარეობისა და გადარგვის ვადების გათვალისწინებით, რათა მივიღოთ ოპტიმალური მოსავალი.

დათესვა და გადარგვა

ბროკოლი იწარმოება როგორც ჩითილის გადარგვის, ისე პირდაპირ დათესვის მეთოდით. ვინაიდან ბროკოლის ჰიბრიდული თესლი საკმაოდ ძვირადღირებულია, უფრო ფართოდ გამოიყენება ჩითილის გადარგვის მეთოდი, რაც მცენარეთა თანაბარ განვითარებას, ადრეულობას და სხვა მრავალ დადებით მხარეს უზრუნველყოფს. პირდაპირ თესვის დროს საჭიროა 1.1-1.7 კგ თესლი ჰა-ზე, რომელიც 12 მმ-ის სიღრმეზე უნდა ჩაითესოს.

ბროკოლი იწარმოება შემაღლებულ კვლებზე, რომელთა სიგანე 95-105 სმ-ია. მცენარეებს შორის სიგრძეში დაშორება 30-35 სმ უნდა იყოს, ხოლო კვალზე სიგანეში დაშორება 12.5-15 სმ. თითოეულ შემაღლებულ კვალზე ძირითადად ირგვება ორი რიგი, მაგრამ გამონაკლის შემთხვევებში 75 სმ სიგანის კვლებში შესაძლებელია თითო რიგის დარგვა. ჰა-ზე შესაძლებელია 102,000 მცენარის გადარგვა, მაგრამ ეს რიცხვი დამოკიდებულია კონკრეტული წარმოების აგროტექნიკურ თავისებურებებზე.

ნიადაგის მიმართ მოთხოვნილება

ბროკოლი საუკეთესოდ იწარმოება კარგი დრენაჟის მქონე ნიადაგებზე, მაგრამ ნიადაგის ტექსტურის მიმართ ძლიერ მომთხოვნი არ არის. მსუბუქ ნიადაგებზე ძირითადად იწარმოება ზამთრის/გაზაფხულის ჯიშები და ჰიბრიდები, რაც წვიმის მიერ გამოწვეული გართულებების რისკს ამცირებს მოსავლის აღებისას. ბროკოლი საშუალოდ მგრძნობიარეა მარილების მიმართ და ახასიათებს მეტი გამძლეობა ვიდრე ნესვს, სიმინდს, სალათს, წიწაკას, ხახვს და სტაფილოს.

მორწყვა

ბროკოლის წარმოებისთვის აუცილებელია ნიადაგის შესაბამისი ტენიანობის შენარჩუნება, რაც მაქსიმალურ მოსავალს და ხარისხს უზრუნველყოფს, განსაკუთრებით თავის ფორმირების დროს. ზედმეტი წყალი ღეროს სიღრუეს იწვევს და ხელს უწყობს ფესვის დაავადებების გავრცელებას. ბროკოლის მოსარწყავად შესაძლოა გამოვიყენოთ დატბორვით მორწყვა, დაწვიმებითი მორწყვა და წვეთოვანი სარწყავი სისტემა.

საჭირო სარწყავი წყლის მოცულობისა და სიხშირის განსაზღვრისთვის საჭიროა ნიადაგის ტიპის, კლიმატური პირობების და განვითარების ფაზის გათვალისწინება. ნიადაგის ტენიანობის საზომ ხელსაწყოებსა და ამინდის პროგნოზზე დაფუძნებული სარწყავი გრაფიკის შედგენა ეფექტური მეთოდია წყლით სათანადო უზრუნველყოფისთვის. აღსანიშნავია, რომ ბროკოლი წყლის მიმართ ყველაზე მომთხოვნია თავის ფორმირების ფაზაში.

საკვები ნივთიერებებით უზრუნველყოფა

ბროკოლი ძლიერ მომთხოვნია საკვები ელემენტების მიმართ, ამიტომ მაღალი და ხარისხიანი მოსავლის მისაღებად აუცილებელია სათანადო კვებით უზრუნველყოფა, რომლის ეფექტურობა დამოკიდებულია ნიადაგის ანალიზის შედეგებზე (ლინკი ანალიზებზე).

ფოსფორით (P) კვებისას საჭიროა დარგვის წინ დაახლოებით 45-დან 90 კგ-მდე ფოსფატის შეტანა ჰექტარზე. კალიუმით (K) უზრუნველყოფისთვის შესაძლოა კალიუმის შემცველი სასუქების შეტანა, თუმცა ზუსტი რაოდენობების განსაზღვრისთვის კრიტიკული მნიშვნელობისაა ნიადაგის ანალიზი. აზოტის (N) სრული ნორმების ერთიანად შეტანა რეკომენდირებული არ არის, ვინაიდან ნიტრატები ნიადაგის ქვედა ფენებში ჩაირეცხება ან აქროლდება. როგორც წესი, გადარგვის წინ დაახლოებით 22-34 კგ/ჰა-ზე საკმარისია, ხოლო მომდევნო ფაზებში 56-90 კგ/ჰა შემაღლებულ კვლებს შორის. სრული სეზონის განმავლობაში იყენებენ დაახლოებით 200-270 კგ-ს თითო ჰა-ზე.

სასუქების მიწოდების მხრივ გაცილებით მაღალი ეფექტურობით ხასიათდება ბროკოლის წვეთოვანი სარწყავი სისტემის მეშვეობით კვება, ანუ ფერტიგაცია, სადაც სასუქების შეძენის ხარჯებიც მნიშვნელოვნად არის შემცირებული.

მოსავლის აღება

ბროკოლი გამოიყენება როგორც «ფრეშ» მოხმარებისთვის, ისე გადამუშავებისთვის. მოსავლის აღება იწყება, როდესაც ბროკოლს ახასიათებს მუქი ან ღია ფერის მწვანე შეფერილობა, დახურული საყვავილე კვირტები და მკვრივი, შეკრული თავი. თავის მოჭრისას ღეროს სიგრძე განსხვავებულია შეფუთვის თავისებურების მიხედვით და მერყეობს 7.5-20 სმ-ის ფარგლებში.

ბროკოლი საჭიროებს სწრაფ გაცივებას ხარისხის და მაქსიმალური შენახვისუნარიანობის შესანარჩუნებლად. გაცივების მეთოდები განსხვავებულია. 0^oC-ის პირობებში ბროკოლი ინახება 21-28 დღის განმავლობაში, ხოლო 5^oC-ის პირობებში შენახვის ვადა 10-14 დღეს არ აღემატება. აღსანიშნავია, რომ ბროკოლი ძლიერ მგრძნობიარეა ეთილენის მიმართ, რაც საყვავილე კვირტების გაყვითლებას იწვევს გადამწიფებისას ან ტემპერატურული რეჟიმის არასათანადო დაცვისას. ბუნებრივია, გაყვითლებული თავის სასაქონლო ღირებულება მკვეთრად ეცემა.